Η τοξικότητα στην εργασία, ανεξάρτητα από το πού και πώς κάνουμε τη δουλειά μας, προκαλείται από μια σειρά παραγόντων. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ορισμένες πτυχές της υβριδικής και της απομακρυσμένης εργασίας καθιστούν πιο πιθανό να εμφανιστεί τοξικότητα. Αρχικά τι σημαίνει στην πραγματικότητα “τοξικότητα”; Δεν αναφέρεται στις παρεξηγήσεις, τις εντάσεις και τις συγκρούσεις που αποτελούν φυσικό μέρος κάθε υγιούς οργανισμού. Ούτε αναφέρεται σε ένα μεμονωμένο περιστατικό ή σε έναν συνάδελφο που είναι περίεργος κάθε τόσο. Αυτού του είδους οι εντάσεις, ως επί το πλείστον, είναι καλύτερο να θεωρούνται φυσιολογικά μέρη της εργασιακής ζωής.
Τι θεωρείται λοιπόν στην πραγματικότητα τοξικό κλήμα; Μια μελέτη του Donald Sull και των συνεργατών του προσδιόρισε κάποια χαρακτηριστικά μιας τοξικής κουλτούρας: έλλειψη σεβασμού, αποκλεισμός, ανηθικότητα, και καταχρηστική συμπεριφορά. Η τοξικότητα φέρει μια αίσθηση αναπόφευκτου, η οποία είναι μέρος αυτού που την κάνει τόσο οδυνηρή στην εργασία.
Οι υβριδικοί χώροι εργασίας δεν είναι ομοιόμορφοι, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν ένα υβριδικό περιβάλλον ως τοξικό, ενώ άλλοι όχι. Αυτό δεν καθιστά ένα τοξικό υβριδικό περιβάλλον λιγότερο επώδυνο ή επιζήμιο για όσους το βιώνουν ως τέτοιο. Ωστόσο, σημαίνει ότι ορισμένες συμπεριφορές μπορεί να είναι τοξικές ακόμη και ως αποτέλεσμα καλοπροαίρετων ή τουλάχιστον όχι κακοπροαίρετων ενεργειών.
Πώς η υβριδική εργασία μπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα
Σύμφωνα με την ερευνητική εμπειρία του Μαρκ Μόρτενσεν, ο ίδιος οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν τέσσερις μηχανισμοί μέσω των οποίων η υβριδικότητα στην εργασία μπορεί να οδηγήσει σε τοξικές συμπεριφορές.
1. Η απόσταση αλλάζει τη δυναμική
Η υβριδική εργασία σημαίνει ότι, σε σύγκριση με την εργασία πλήρους απασχόλησης στο γραφείο, περισσότερη επικοινωνία θα πραγματοποιείται μέσω τεχνολογιών όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το chat, το τηλέφωνο ή βίντεο. Ένα από τα πρώτα ευρήματα των ερευνών σχετικά με τις επιπτώσεις της επικοινωνίας μέσω της τεχνολογίας ήταν ότι οι άνθρωποι γίνονται πιο ανασταλτικοί και επιδεικνύουν λιγότερο αυτοέλεγχο και αυτοέλεγχο όταν επικοινωνούν μέσω της τεχνολογίας. Με άλλα λόγια, όταν μιλάμε μεταξύ μας ηλεκτρονικά, είναι πιο πιθανό να ξεστομίσουμε πράγματα που μπορεί να μας πληγώσουν. Σκεφτείτε τις έντονες ανταλλαγές που είχατε με συναδέλφους τόσο αυτοπροσώπως όσο και ηλεκτρονικά, οι πιθανότητες είναι ότι μπήκατε πολύ περισσότερο στον πειρασμό να προσπαθήσετε να περάσετε μια “αιχμηρή” φράση σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα παρά πρόσωπο με πρόσωπο.
Αυτή η δυναμική δεν έχει να κάνει (απαραίτητα) με το να είσαι κακός άνθρωπος. Όλοι μας έχουμε στιγμές θυμού, απογοήτευσης ή πάθους, και αν τα χειριστούμε άσχημα, αυτά τα συναισθήματα έχουν τη δυνατότητα να μετατραπούν σε τοξικά.
Το θέμα δεν είναι ότι δεν πρέπει να λέμε τη γνώμη μας, αλλά ότι πρέπει να επιλέγουμε καλά τις λέξεις μας. Αν και ο μειωμένος αυτοέλεγχος που συνεπάγεται η αλληλεπίδραση από απόσταση δεν προκαλούν απαραίτητα τοξικότητα, σίγουρα καθιστούν πιο πιθανό να βγουν προς τα έξω σχόλια που δεν σέβονται ή προσβάλλουν.
2. Υπάρχει θεμελιώδης ανισορροπία στην υβριδικότητα
Η υβριδικότητα σημαίνει επίσης ότι διαφορετικοί άνθρωποι εργάζονται σε διαφορετικά πλαίσια. Κάποιοι μπορεί να βρίσκονται στο σπίτι, ενώ άλλοι στο γραφείο και αυτές οι τοποθεσίες έχουν αναμφισβήτητες διαφορές. Οι άνθρωποι στο γραφείο έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε πόρους και μεγαλύτερη προβολή, γεγονός που συχνά οδηγεί σε περισσότερη αναγνώρηση και ταχύτερη προαγωγή ως αποτέλεσμα.
Οι εργαζόμενοι από το σπίτι, συχνά αισθάνονται παραμερισμένοι και παραγκωνισμένοι. Όσο αρνητικές κι αν είναι αυτές οι επιπτώσεις, δεν είναι αυστηρά τοξικές, αν όλοι βρίσκονται σε εξίσου μειονεκτική θέση σε κάποιο σημείο. Το πρόβλημα είναι όταν κάποιοι άνθρωποι (πιθανότατα απομακρυσμένοι/υβριδικοί εργαζόμενοι) αισθάνονται σταθερά αποκλεισμένοι.
3. Η υβριδικότητα μπορεί να μειώσει τη συνοχή και την εμπιστοσύνη
Οι έρευνες δείχνουν ότι η έλλειψη στενής επαφής μειώνει τη σύνδεση και την εμπιστοσύνη, που αποτελούν βασικά στοιχεία ενός υγιούς πολιτισμού. Η απομακρυσμένη (και κατ’ επέκταση η υβριδική) εργασία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι οργανισμοί θα έχουν αδύναμη ή ασυνεπή κουλτούρα. Ενώ πολλές εταιρείες έχουν υιοθετήσει τις απομακρυσμένες και υβριδικές πρακτικές εργασίας από τότε που ξεκίνησε η πανδημία, οι κουλτούρες τους είχαν ήδη καθιερωθεί και στη συνέχεια προσαρμόστηκαν για να αντιμετωπίσουν την κρίση.
Η κουλτούρα είναι ιδιαίτερα σημαντική επειδή είναι η πυξίδα που χρησιμοποιούν οι οργανισμοί για να αποφύγουν την ολέθρια και σε πιο ακραίες περιπτώσεις, την ανήθικη συμπεριφορά. Για να είμαστε σαφείς, η υβριδικότητα δεν οδηγεί εγγενώς τους ανθρώπους να είναι πιο ψυχροί ή ανήθικοι. Σε κάθε κοινωνικό σύστημα συναντάμε ένα εύρος συμπεριφορών και ο πολιτισμός συνήθως μας βοηθά να περιορίσουμε τις αρνητικές. Επιπρόσθετα, ενώ οι άνθρωποι είναι λιγότερο πιθανό να επιδείξουν τοξικές συμπεριφορές απέναντι σε εκείνους με τους οποίους αισθάνονται κοντά και συνδεδεμένοι, η απόσταση που φέρνει ένα απομακρυσμένο/υβριδικό περιβάλλον, μας κάνει να βλέπουμε κάποιους συναδέλφους μας όχι ως “εμάς” αλλά ως “αυτούς” και είναι πολύ πιο εύκολο να ενεργήσουμε με άσχημο τρόπο απέναντι σε “αυτούς”.
4. Η υβριδικότητα καθιστά δύσκολη την επίλυση ζητημάτων
Υπάρχει μια ακόμη βασική πρόκληση στην απομακρυσμένη και υβριδική εργασία: Έχουμε λιγότερες πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις με τους συναδέλφους και οι έρευνες δείχνουν ότι είναι πιο δύσκολο να επιλύονται οι διαφορές (όπως αυτές που αφορούν τοξικές συμπεριφορές) εικονικά. Σκεφτείτε να προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε ένα ευαίσθητο θέμα μέσω Zoom με κάποιον και να ανησυχείτε για τα πάντα, από το πού κοιτάζει μέχρι το πόσο γρήγορα θα απαντήσει. Μου δίνουν την πλήρη προσοχή τους; Είμαι σίγουρος ότι η ειλικρίνειά μου περνάει μέσα από το βίντεο; Ήταν η αργή τους απάντηση επειδή διαφώνησαν ή απλώς καθυστερεί η σύνδεση;
Όταν είμαστε πρόσωπο με πρόσωπο, έχουμε περισσότερα διαπροσωπικά εργαλεία στη διάθεσή μας. Έχουμε καλύτερα δεδομένα, καθώς μπορούμε πιο εύκολα να διαβάσουμε τις εκφράσεις του προσώπου και μπορούμε να δούμε συμπεριφορές εκτός κάμερας. Έχουμε επίσης καλύτερα εργαλεία, καθώς οι πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις μας επιτρέπουν να συνεργαζόμαστε συγχρονισμένα για την επίλυση των διαφορών. Το φαινόμενο της εγγύτητας (ουσιαστικά, μας αρέσουν οι άνθρωποι στους οποίους έχουμε μεγαλύτερη έκθεση) σημαίνει ότι όλα αυτά συμβαίνουν από την αφετηρία μιας στενότερης σχέσης.
Ένα άλλο θέμα που είναι σημαντικό να αναφερθεί είναι οι μικροεπιθέσεις, οι οποίες, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι, συμβαίνουν λιγότερο συχνά σε απομακρυσμένες τοποθεσίες, επειδή βρισκόμαστε ο ένας γύρω από τον άλλο λιγότερο. Ωστόσο, θα πρέπει τόσο οι ηγέτες όσο και οι εργαζόμενοι να επαγρυπνούν για σημάδια μικροεπιθέσεων (που συχνά αντικατοπτρίζονται σε τοξικές συμπεριφορές όπως η μη συμπερίληψη) σε υβριδικές ρυθμίσεις. Ενώ αυτές οι ρυθμίσεις μπορεί να έχουν λιγότερα σημεία επαφής όπου μπορεί να εμφανιστούν μικροεπιθέσεις, δεν αφαιρούν τα θεμέλια του γιατί συμβαίνουν οι μικροεπιθέσεις. Στην πραγματικότητα, η υβριδική εργασία μπορεί να συσκοτίσει το πρόβλημα χωρίς να το επιλύσει.
Τι μπορούν να κάνουν οι ηγέτες;
- Nα εκπαιδεύουν τους εργαζόμενους
- Nα θέσουν γερά θεμέλια
- Nα έχουν συνεχείς συζητήσεις
- Να παρεμβαίνουν άμεσα
